Akhal-Teke

De Akhal-Teke (Turkmeens: Ahalteke) is een volbloed paard uit Turkmenistan, waarvan ze het nationale symbool zijn.
Al voor onze jaartelling schreven de Chinezen schreven over de ‘hemelse paarden’. Het beroemde paard van Alexander de Grote, Bucephalos, was waarschijnlijk een van hen.
Zij werden in de loop van de geschiedenis met de namen van hun opeenvolgende eigenaren aangeduid, maar staan sinds de 19-e eeuw bekend als ‘Akhal Teke’, vernoemd naar de oase ‘Akhal’ in het Kopet Dag gebergte en naar de Turkmeense nomadenstam ‘Teke’. Hun land van oorsprong lag, lang voordat op de kaart nationale grenzen werden getrokken, in een schraal gebied van steppen en woestijnen, ongeveer in het huidige centraal-aziatische Turkmenistan en noordelijk Iran. Het isolement van deze streken verzekerde de beslotenheid van een fokkerij die de eeuwen nagenoeg ongeschonden heeft doorstaan. Het is nog steeds hier dat het grootste bestand te vinden is van genetisch zuivere Akhal Teke’s, waarvan wereldwijd er slechts een paar duizend bestaan.

Uiterlijke kenmerken:
De paarden zijn langgelijnd en hoogbenig.
De stokmaat van de Akhal-Teke ligt tussen de 154 en 164 centimeter. De paarden kunnen verschillende vachtkleur hebben, zoals bruin, zwart of schimmel, maar kunnen ook palomino of buckskin zijn. Daarnaast kunnen ze de metaalachtige glans, dat veroorzaakt wordt door crystalvorming in de haarmantel, bezitten die vooral goed zichtbaar is bij verdunde kleuren zoals palomino of buckskin.

De Akhal-Teke heeft een smal hoofd met lange oren. Het paard heeft vriendelijke amandelvormige ogen op een lange hooggedragen hals. De manen en staart zijn dun. De lange rug is licht gespierd. De Akhal-Teke beschikt over een dunne huid, en sterke benen. De paarden hebben een slank lichaam met een diepe borst.
Zijn gangen vallen op door hun lichtvoetigheid en gedragen achterhand, waardoor het paard bijzonder geschikt is voor de sport zoals endurance, eventing, dressuur, maar ook springen. In 1960 won de Akhal Teke hengst Absent de gouden medaille voor dressuur op de Olympische Spelen in Rome.
De Akhal Tekes zijn hard en droog van beenwerken staan bekend om hun bijzonder goed uithoudingsvermogen en snel herstel na zwaar werk.
Dit werd in 1935 bevestigd toen een groep Turkmeense ruiters een afstand van 2500 mijl van Asjchabad naar Moskou aflegde in 84 dagen, ze volgden daarbij een traject van drie dagen door de woestijn zonder water.
De ‘gouden paarden’ zijn aangepast aan sterk wisselende klimaatomstandigheden.

Karakter eigenschappen:
Het karakter van de Akhal Teke is uitgesproken mensvriendelijk en dit paard beschikt over een hoge mate van intelligentie. Hierdoor is het makkelijk te trainen en kan er een bijzondere band ontstaan tussen paard en ruiter/verzorger.

Overige kenmerken:
Het ras vertoont sterke overeenkomsten met het nu uitgestorven Turkmeense paard. Sommige historici geloven dat de twee van hetzelfde paardenras afstammen. De Arabier, Turkmeense paarden, Akhal-Teke en de berber stammen af van een gemeenschappelijk voorgeslacht, Het Kaspisch paard.
Turkmeense stammen behoren tot de volken waar het paard voor het eerst als rijdier gebruikt werd en waar al vroeg met paarden gefokt werd. De paarden werden gekoesterd door nomaden en werden door de Russen Argamaks genoemd.

De reputatie van dit paard dat bovenal om zijn kwaliteiten als een snel en hard cavaleriepaard werd gefokt, en het feit dat de Turkmeense stammen wanneer ze niet op rooftocht waren, graag als huurlingen in dienst traden van vreemde heersers, zorgde er evenwel voor dat merries en vooral fokhengsten hun weg naar verre streken vonden: naar het Midden-Oosten, naar Turkije, en vanafde 18-e eeuw naar Europa. Akhal Teke bloed heeft bijgedragen tot het ontstaan van het Arabisch Volboed; een van de drie voorvaders van het Engels Volbloed, Beyerly Turk, was een Akhal Teke uit Turkije geimporteerd; en ook de hengst Turcmainatty heeft indertijd bijgedragen tot de grondvesten van de Trakehnerstoeterijen.
Niet meer de mondelinge overlevering van vader op zoon, van generatie op generatie, maar sinds 1912 een goed gedocumenteerd stamboek en wetenschappelijk onderzoek geven inzicht in de huidige stand van zaken, in de bloedlijnen van de Akhal Teke stamvaders en hun nakomelingen, geven uitsluitsel over de eisen aan exterieur en prestatie.

De Akhal Teke wordt gefokt uit een schema van vader-lijnen, waarvan 12 staan bekend als sterke lijnen. Het doel is om paarden te fokken die de eigenschappen verankeren van de grondleggers van die lijnen en van drie hoofdtypes:
1* Gelishikli, Kaplan, Posman en Peren, bekend als grootgelijnde sportpaarden.
2* Karlavach, Fakir-Pelvan en El, iets kleiner maar bekend om hun snelheid en springvermogen.
3* Arab, Dor-Bairam en Toporbai, een wat zwaarder type gewaardeerd voor zijn uithoudingsvermogen.
Door het handhaven van deze lijnen wordt vermeden dat er, gelet op de betrekkelijk kleine merriepopulatie, op een te smalle basis wordt gefokt.
Het hoofdstamboek van het Akhal Teke ras is, na de onafhankelijkheid van Turkmenistan, een Russisch-Turkmeense vorm van samenwerking geworden en zetelt in Ryazan, Rusland. Deze ‘Association of Akhal-Teke Breeding’ houdt alle foklijnen bij, waakt over de zuiverheid van het ras en verricht nog steeds historisch onderzoek. Haar internationale afdeling (MAAK) verzorgt de papieren wereldwijd van in het buitenland geboren veulens en regelmatig reizen afgevaardigden van MAAK naar buitenlandse stoeterijen en eigenaren om het bestand op te nemen en te beoordelen.